Mizo Lemchan (Drama) Tihhmasawn Dan Tur
Mizo Lemchan (Drama) Tihhmasawn Dan Tur
Mizo
lemchan hi literature (Mizo literature)-ah hian a pian a tlai hle a. Mumal taka
kan hmuh theih hmasa chu kum 1959-a Lalthangfala Sailo ziak ‘Sangi Inleng’ kum
1963-a chhut chhuah a a ni a. Heta ṭang
hian lemchan chuan zung a rawn kaih chho ve zel a. Dr. Laltluangliana
Khiangte-in kum 1997-a ‘Pasalṭha Khuangchera’ a chhuah
thleng pawh hian hmasawnna hmuh tur a tam tawk lo hle a, Hemi hun inkar hi
chuan lemchan eng eng emaw, sepsel tê tê chu a awm a rinawm a. Mahse, Mizo
Literature-a chhinchhiah tlak tak hnutchhiah thei sawi tur a awm meuh lo.
Chutih rual erawh chuan Ch. Pasena te, Lalzuithanga te, Chawngzika leh Lalkailuia
te kha Mizo lemchana sulsutu pawimawh tak an ni.
1.
A
ziaktu (writer) : Drama ziak tur hian mi tupawh, a thei
apiang inruat a; intuk hi thil ṭha tak a ni. Mahse
mihringin a daih loh chuan a ṭul ber lo thei bawk. Mizo
lemchana sulsutu pali kan sawi takte aṭang
pawh khian lemchan lama kan la hnufumzia a lang thei awm e. Heng mi palite bak
hi Mizo literature huangah lemchan ziaktu kan nei meuh lo va, kum 1997 vel
thleng chu baihvai takin lemchan hi a la kal rih a. A ziaktu ṭhenkhat
pawhin lemchan, a chana chan theih ngei tur te, chan chi lem loh te pawh an
ziak a. Kum zabi 21 a lo thlen meuh chuan lemchan ziaktu an lo pung ve zel a. Ṭhangthar
zawk lo chhuakin, Lalzuia Colney te, RL Thanmawia te, Lalsangzuala te, Lalfakzuala
(Maf-a) te, Lalhmachhuana Zofa te an lo chhuak a. Anni hian Mizo lemchan ziah
lamah kua vûng an rawn chhuah thar leh ta a ni. Lemchana hmasawnna tur chuan a
ziaktu hi ngah hmasak phawt hi thil ṭul
hmasa a ni tih a lang chiang hle awm e.
2.
Drama
nihphung zirchian :
Hei hi Mizo drama hmasawn nan a pawimawh em em. Drama tam tak nei si a, drama
zia man lo leh zirchiang lova ziah leh tawp hian drama hlutna a hlohtir thei
tlat lawi si ! Play te, short play te, one act play te ziak tur chuan a cheng
man tak nih a ṭul hmasa a ni. Shakespeare-a chuan a
lemchan ziahah reng reng, character te hi a dah pawimawh em em a. Chutiang
chiah chuan Mizo lemchanah pawh hian character-te pawimawhna leh a plot
nihphung hre ran chunga ziak thei tura inbuatsaih a ṭul
hle ang. Kan mi hmasate khan a ziah dan kalhmang dik an hmang lo a nih pawhin
tuna ṭhangtharte
hian a kalhmang dik ang zeal ziah a ṭul
hle ang. Chuti a nih chuan Mizo lemchan pawh hian hma a sawn ngei dawn a ni.
Tragedy
a ni emaw, Comedy a ni emaw, Comi-Tragedy or Tragi-Comedy a ni emaw; fel taka
duang chunga drama dik kalhmanga ziah hi a ṭul
hle mai. Lemchan chu a chana chan chhuah tur te a nih tlangpui avangin a ziaktu
chuan amah chu mipui angin a inchan chin ang a, character angin a inchan bawk
ang a. Chutianga fimkhur taka a inhmakhua chuan drama ṭha
ziah theih a ni dawn a. A plot construction chu parallel a ni emaw, Complex or
Simple plot a ni emaw, a mumal tur a ni.
3.
Marketing
: Mizo lemchan hmasawn lehna tur
chuan a hralh chhuah lamah ṭan lak a ṭul
ve bawk. A ziaktuten an ziah sa chu mipui lei theih tura ‘supply’ ṭhat
a nih a ngai a. Tin, a man chungchangah pawh mipui nawlpui tana hlawk tur tho
si, a ziaktu tana channa ni si lo ngaihtuah ṭul
hle a ni. Market lam a ṭhat chuan lemchan a lo
darhzau ang a, chhiar tur a tam ang a; Mizo literature hi a lo ṭhang
ngei ang.
4.
Translation
:
A chunga mi ang chiaha pawimawh chu lehlin (translate) hi ni. Mizo drama ziahte chu ṭawng
danga lehlin a nih chuan Mizoram pawn thlengin chhiar theih a ni ang a.
Ngaihhlut a hlawh ang a, Mizo literature hmai lian tak a lo ni dawn a ni. Mizo
lemchan ṭha
tak tak, Sangi Inleng te, Duhmanga leh Dardini te, Ropuiliani, Darlalpuii,
etc., ang te pawh hi ṭawng danga han lehlin ni
se la chuan ngaihven a hlawh fu mai thei. Chu bakah kan thawnthu hluia mi
chakte thawnthu hi lemchan hmanga phuahin, ṭawng
danga lehlin nen nni bawk se. Hralh leh thawnchhuah a kal hle mai awm mang e.
Mizo nunphung tarlang si, drama nihna tarlang bawk siin, chutianga hma lak chu
a sawngsawhlawt viau awm e.
5.
A chunga kan sawi zulzui si hian kan
thawnthu hlui, hla hlui te hi lemchan huangah la lut ila. Lemchan plot bulṭhut
(base) atan hmang ila, Mizo lemchan hi a hausa lehzual dawnin a lang. Dar hla a
ni emaw, Mi mal hming chawi hla a ni emaw, intukna hla a ni emaw, drama hmanraw
pawimawh takah an chang thei vek dawn a ni. Hla thil tihtheihzia te leh nghawng
a neih thui theihzia te hi lemchan hmanraw pawimawha hman a nih chua Mizo
lemchan chuan hma a sawn viau ang.
6.
Mizo
khawtlang dinhmun : Mipa leh hmeichhe dinhmun te, fahrah
dinhmun te, lal dinhmun te hmangin lemchan ṭha
tak duang chhuak thei ni ila chuan Mizo lemchan hi a lo hausa lehzual ngei ang.
Entir nan, thil thleng tak tak behchhanin lemchan ṭha
tak ziah theih ni se chuan a thawh hlawk dawn hlein a lang bawk. Mizo khawtlang
nuna bet tlat hmang hian lemchan ṭha
leh hlu tak tak thiam taka duan chhuah a nih chuan Mizo literature-a thawh
hlawk leh hausa tak chu lemchan hi a ni thei bawk ang.
A ṭha hle mai
ReplyDeleteMizo LEMCHAN( drama ) tobul hi ilo tarlang leh thei ngem?
ReplyDelete